CZYM JEST TURYSTYKA KULTUROWA
- Szczegóły
- Kategoria: Istota turystyki kulturowej
- Opublikowano: wtorek, 09, czerwiec 2015 13:36
- Super User
Jest ona jednym z najstarszych rodzajów turystyki, a jednocześnie jednym z tych, które w ostatnich latach rozwijają się najszybciej. Świadczy o tym m.in. dokument Tourism 2020 – Vision, opracowany przezUNWTO (Światową Organizację Turystyki), prognozujący na podstawie widocznych trendów w krajach rozwiniętych znaczny wzrost zainteresowania elementami edukacyjnymi (education), przeżyciowymi (excitement) oraz rozrywkowymi (entertainment) w wyprawach turystycznych nadchodzących dziesięcioleci. Te nowe postulaty wobec turystyki (określone wśród znawców jako hasło „3 x E”), z powodzeniem realizuje nowoczesna turystyka kulturowa. Nie jest ona (wbrew powierzchownym opiniom, opierającym się na zarzuconym już dawno rozumieniu kultury) tylko turystyką elitarną. Znaczna grupa współczesnych form wycieczek turystyczno-kulturowych jest ulubionym sposobem aktywnego spędzania czasu dla milionów ludzi w Europie i poza nią. W świetle przyjętych dziś powszechnie kryteriów definiowania samej kultury, turystyka kulturowa nie jest już określana wąsko (dawny zakres pojęcia turystyki kulturowej obejmował tylko elitarną turystykę kultury wysokiej) lecz szeroko. Ten szeroki zakres turystyki kulturowej mieści w sobie także turystykę edukacyjną oraz liczne typy podróży podejmowanych w związku z celami i motywami kultury powszechnej (popularnej).
Przyjmując jako punkt wyjścia uznaną definicję turystyki [Terminologia] oraz powszechnie dziś akceptowane szerokie pojęcie kultury widzianej jako „całokształt duchowego i materialnego dorobku ludzkości, wytworzony w ogólnym rozwoju historycznym, gromadzony, utrwalany i wzbogacany” [Słownik], jako turystykę kulturową definiuje się: „te wszystkie grupowe lub indywidualne wyprawy o charakterze turystycznym, w których spotkanie uczestników podróży z obiektami, wydarzeniami i innymi walorami kultury wysokiej lub popularnej albo powiększenie ich wiedzy o organizowanym przez człowieka świecie otaczającym jest zasadniczą częścią programu podróży lub stanowi rozstrzygający argument dla indywidualnej decyzji o jej podjęciu lub wzięciu w niej udziału” [Mikos v. Rohrscheidt, 2008 a, s. 31].
W świetle tej definicji turystykę kulturową odróżniają od innych rodzajów turystyki dwie cechy istotne, przy czym kryteria występowania tych cech są wobec siebie komplementarne (zatem wystarczy spełnienie jednego z nich). W pierwszym przypadku podróż turystyczną można zakwalifikować do turystyki kulturowej wtedy, gdy jej program zawiera treści kulturowe w stopniu „zasadniczym”, czyli w ilości lub intensywności wyraźnie przeważającej, konstytuującej daną ofertę podróży i odróżniającą ją od innych ofert ukierunkowanych na tę samą destynację. W drugim przypadku element kulturowy powinien być decydujący od strony uczestnika, zatem po prostu on sam podejmuje (prywatną) podróż z uwagi na tę wartość lub uczestniczy w podjętej na podstawie takich motywów prywatnej podróży. Wśród walorów kulturowych, decydujących o turystyczno-kulturowym charakterze
podróży definicja wylicza obiekty (jak zabytki, monumenty, budowle i zespoły
urbanistyczne, dzieła sztuki itd.), wydarzenia (a więc m.in. festiwale, koncerty, wystawy,
festyny, akty religijne itd.), ale także bardzo indywidualne wartości, jak przyrost wiedzy uczestników (edukacyjny walor podróży). W świetle tego sformułowania także turystyka ściśle edukacyjna zalicza się do turystyki kulturowej. Nie da się bowiem zaprzeczyć, że każdy
niemal rodzaj edukacji humanistycznej stanowi otwarcie na kulturę własną jak również obcą,
jeśli więc działanie edukacyjne zostaje powiązane z podróżą, to ma ona zawsze charakter
realizacji takiego otwarcia. Z kolei wyraźne zestawienie „walorów kultury wysokiej” z „walorami kultury popularnej” oznacza, że definicja chce objąć obie te rzeczywistości w ramach turystyki kulturowej, zatem ich rozgraniczenie (jeśli okaże się konieczne) zachodzi dopiero podczas (wewnętrznej) klasyfikacji typów tej turystyki. Takie też rozgraniczenie na turystykę kulturową w ścisłym i szerszym rozumieniu (oraz dodatkowo na turystykę edukacyjną) jest podejmowane w szczegółowej refleksji nad turystyką kulturową.
Zakres pojęcia turystyki kulturowej obejmuje zarówno wyprawy grupowe (które są zazwyczaj zorganizowane i przebiegają zgodnie z ustalonym programem), jak i podróże indywidualne, których uczestnicy często dopiero na miejscu podejmują spontaniczne decyzje o zwiedzeniu określonych obiektów czy udziale w imprezie kulturalnej. Tak wyraźne wskazanie obu grup podróży konieczne jest z uwagi na potrzebę zauważenia i jednoznacznego potwierdzenia przynależności do turystyki kulturowej coraz szybciej rosnącej liczby indywidualnych podróży turystów, nie korzystających z oferty zorganizowanych wycieczek. W wielu przypadkach ich osobiste czy prywatne wyprawy ukierunkowane są w dużej mierze (a więc „zasadniczo”) na zwiedzanie obiektów dziedzictwa kulturowego, zapoznanie z kulturą materialną konkretnego miejsca lub regionu czy na poszerzenie wiedzy, spełniają zatem warunki konieczne do zaliczenia ich do podróży kulturowych. Z kolei wiele z takich wycieczek o nie ustalonym z góry programie okazuje się wyprawami kulturowymi dopiero „post factum”, kiedy można stwierdzić, że wyprawa ostatecznie „zrealizowana” wśród swych
faktycznych celów zawierała liczne, a nawet przeważające elementy kulturowe. W związku z tym nie da się zapewne uniknąć trudności z badawczym ujęciem i statystycznym uporządkowaniem tego rodzaju podróży. Niemniej z uwagi na wyraźne współczesne tendencje w rozwoju turystyki w ogóle, a turystyki kulturowej w szczególności, należy uwzględnić jako turystów kulturowych także tę grupę podróżujących, bez wątpienia będących turystami